Het ongeluk

UUT DE OOLDE DEUZE ( 359) deur Jan Oosterhoff

Het tramongeluk in 1946 vertelt door Richtje Schurer

Ik heb al eens eerder aandacht besteed aan het ernstige tramongeluk bij Drachtster Compagnie in 1946.
Zie daarvoor nummer 327 en 337.
In het aprilnummer van het Stellingwarfse tiedschrift “De Ovend” stond een door Jan Koops geschreven verhaal met als titel “En de klokken ludeden mar...” Na overleg met Koops en de Stellingwarver Schrieversronte heb ik toestemming om dit verhaal ook in de Kermobri en op de website van de historische verening te plaatsen.

Jan Koops

In et Friese tiedschrift ‘De Moanne’ het in et juninommer van 2005 een interview staon dat Popke Popma hadde mit Richtje Schurer. Popma tipte oons daorover en vun et goed awwe dit in et Stellingwarfs in De Ovend zetten zollen. Hieronder staot eerst et verhael dat in De Moanne staon het, deur mi’j ommezet in et Stellingwarfs. Daornao staot nog et ien en aander an anvullings en opmarkings (JK).

Richtje Schurer-Bijstra, (1924–2009)
Et gesprek dat Popma mit heur hadde was op 8-1-2002 in Oosterwoolde

En de klokken ludeden mar...

‘Doe ik tien jaor was, verhuusden wi’j van Oosterwoolde naor Makkinge, een klein dörp mit een körfbalverieninge en de tenielverieninge:”Het ontluikend bloempje”. Ik kwam in de vuufde klasse bi’j meester De Zee. Hi’j was et die oons op schoele et körfballen leerde. Ik vun die sport hiel mooi, dat ik wodde al gauw lid van ”Sportclub Makkinge”. D’r was in die tied niet zovule sport, dat de körfbalklub hadde een protte leden.
As wi’j uut speulen mossen, dan gongen d’r ok veul supporters mit; speulders en supporters, altieten op ’e fiets. Wi’j speulden et meerst tegen WWMD De Hemrik, De Hoeve, VKC Siegerswoolde en LDO Terwispel, dat veer fietsen hoefden wi’j niet.
Awwe naor seriewedstrieden gongen, dan bleven we daor ok te daansen, want haost elke verieninge hadde dan een tente op et terrein. Riegelmaotig trenen was d’r niet bi’j. Et heugt mi’j niet dawwe een trener hadden. Et langste heb ik in et twiede speuld. Nooit he’k es docht dat ik mien best doen mos om in et eerste speulen te meugen. Doe ik een jaor of twintig was, wollen ze mi’j in et eerste hebben. Now ja, ok goed vanzels. Ik speulde mit Ike Nienhuis, de bekende scheuvelloopster. Jacob van der Zee speulde ok mit en die was niet zo aorig veur zien eigen speulders. Aj’ wat verkeerd deden dan kafferde hi’j je uut. Zoks weren wi’j in et twiede niet wend. Hi’j zal et wel in et vuur van et spel daon hebben, ik hadde d’r mar een hekel an. Jacob hadde een winkel in Makkinge en deur zien holing op et veld raekte hi’j klaanten kwiet. Hi’j is doe opholen te körfballen.
Bi’j de winterdag, as wi’j niet speulden, dan gongen wi’j mit Ike Nienhuis naor kampioenswedstrieden hadrieden. Ik herinnere mi’j nog dat ze drie keer kampioen van Frieslaand west het en in dezelde tied ok drie keer kampioen van Nederlaand. Awwe aovends weer thuuskwammen en Ike was weer es kampioen dan was et feest mit daansen nao.
Thuus hadden wi’j een boerespullegien en doe mien zuster trouwde en uut huus gong, was et mien beurt om te helpen. Ik moch wel körfballen, mar dan mos ik mit melkerstied weer thuus wezen. Dat was niet vol te holen; mit uutwedstrieden redde ik dat nooit op. Toen ik 23 jaor was, was et körfballen veur mi’j over.

Van Sportclub wodden mien vrundinne Jantje de Boer, Jan Bergsma en ikke nuugd om selektiewedstrieden te speulen veur et twaelftal van FKB op ’e Rottevalle, op 10 juni 1946, Twiede Pinksterdag. Wi’j reden mit een vrachtwaegen uut Noordwoolde en pikten onderwegens ok speulders en supporters op van UKC van Ni’jhoorn. Die dag was et aekelig min weer; regel- en haegelbujjen wisselden mekeer of. Van oons drienend was Jan Bergsma goed genoeg veur et twaelftal van FKB. Hi’j was daor ok best wel wat groots op. Ik was niet teleursteld dat ik d’r niet veur uutkeuzen wodde. Naodawwe oons ommestruupt hadden in kefé Popma, stapten wi’j weer in de vrachtwaegen. Et was een dichte vrachtwaegen mit zitbaanken an weerskaanten en aachter was een dubbele deure en die hadden ze eupen laoten. Dat zal wel west hebben veur de frisse locht.
Wi’j weren nog niet lange onderwegens, of ik wodde geweer dat ik op ’e straote lag. Ik zag een tram staon daor soldaoten uut kwammen. Iene dee mi’j wat onder et heufd. Now en dan raekte ik even weg en dan wodde ik weer wat helder. Ik zag Ike henneweer lopen. Ik zag dokters en ziekenauto’s. Ik zag dat Ike rookte. Mien witte trui zat onder et bloed. D’r laggen meer op ’e straote. Ik wodde een kaemertien in een winkel indreugen. Hoe en waoromme, daor hadde ik gien benul van.

De vrachtwaegen is op ’e overweg op de Folgersterlaene bi’j Drachtster Kompeni’je onder de tram van Drachten baor Grunningen terechtekommen. Wi’j bin d’r uutslingerd. De zes personen die ommekommen weren hadden dat gelok niet. Et moet verschrikkelik west hebben. Laeter heurde ik dat Ike naor heur bruur zocht. Ok het ze nog hulpen lichemsdielen te zuken. Ze het doe nog een plokkien haor van heur bruur Piet ofknipt as andaenken. Dat alles is an mi’j veurbi’jgaon.
Mien vrundinne Jantje hadde een stokkende aarm en docht daor dat ze dat bi’j et körfballen kregen hadde. ‘Ik wil nooit weer speulen,’ goelde ze. Jantje wus doe nog niet dat heur bruur Anne ok iene van de slaachtoffers was, en Jan Bergsma en Hendrik Tjassing ok. Van Ni’jhoorn weren dat Jan Jansma en Anneke Mulder. De vrund van Jantje, Jan Gorte, die altied as supporter mitgong, kwam d’r hiel goed of en het een protte regeld. De gewonden wodden mit ziekenauto’s naor huus brocht. De dooien ok. Bi’j Donkerbroek het Jan veur een domenee zorgd die et verschrikkelike ni’js bi’j de femilies brocht.
Ik hadde twie gatten in et heufd, een zwaore hassenschudding en een grote wonde an de heupe en mos zes weken platliggen, boven in een donker kaemertien. Nao drie weken ha’k daor et nocht of. Ik zat buten op
’e baank en daor vreug de dokter of ik mi’j nog zweverig vuulde. Ik zee vanzels dat ik mi’j goed vuulde. Ik hoefde doe gelokkig niet langer meer te liggen. Now daenk ik wel es dat et toch te vroeg west het. Nao die tied was ik licht in et heufd, ik kon niet meer over de zweef van de kermis, wiels et mi’j veur die tied niet gek genoeg gaon kon. Ik bin ok zomar misselik bi’j et autorieden.

Et hiele dörp was op et karkhof, d’r weren vier begraffenissen aachter mekere. Mien sportvrunden. Ik lag op bedde, mar kon de klokken luden heuren. En ze ludeden mar, en ze ludeden mar...

Anvullings (Jan Koops)
Wie de berichten over dit oongelok uut de kraanten van die tied d’r op nao kikt, die krigt hier en daor een wat aander beeld bi’j dit verhael. Richtje (zi’j was 21 jaor) het et zels mitmaekt, dat zi’j kon et weten, mar et kan goed wezen et aandere verhael d’r naost te hebben.
Die aovend om kwat veur zeuven was de vrachtwaegen, mit sjefeur Arend Slot van Noordwoolde, bi’j de niet bewaekte overgang. Slot was daor niet bekend en wus niet dat daor tramreels laggen. Daorbi’j: et wi’jde ommeraek, en et zicht was daor niet best, dat Slot heurde en zag de tram niet ankommen. Hi’j was al veur een diel de niet bewaekte overweg over, doe de lokomotief van de tram tegen et aachterste diel van de auto knalde, die daordeur omhogens tild wodde.
In iene van de berichten staot dat de auto niet veur personevervoer goedkeurd was en in een aander dat hi’j een eupen laedbak hadde; hoe dan ok, de twintig speulders en supporters bin d’r uutslingerd en zesse kwammen onder de riedende lokomotief terechte en weren drekt dood. Een pelisieman uut Drachtster Kompeni’je, die et veur zien ogen gebeuren zag, waorschouwde mitien drie dokters. Dokter Siebenga van Opeinde en dokter Huismans uut Drachten weren daordeur al vlogge op et onheilsplak.
De tram mos optild wodden om de meensken d’r onder weghaelen te kunnen. Dat het tot elf ure die aovend duurd.
De lieken van de slaachtoffers weren soms onherkenber verminkt en kregen vot-en-daolik een kiste. Ze wodden eerst onderbrocht bi’j G. van Slooten. Zi’j zollen, neffens iene van de berichten, deur Justisie in beslag neumen wezen.
De slaachtoffers uut Makkinge weren:
Piet Nienhuis, 11 jaor; Anne de Boer, 15 jaor; Jan Bergsma, 15 jaor en Hendrik Tjassing, 31 jaor.
Uut Ni’jhoorn: Jan Jansma, 20 jaor en Annie Mulder, 19 jaor.
Nao de begraffenis van disse laeste twieje wodde d’r in Oolde- en Ni’jhoorn een jaor niet an sport daon.